Iedereen klautert wel eens een podium op. Of je nu een berichtje op je timeline zet, je plannen aan een opdrachtgever presenteert of een concert in Het Concertgebouw geeft, podiumangst ligt altijd op de loer om je bij je strot te grijpen.

Bij mij begint het met een wee gevoel in mijn maag, dan komen de zweterige handen, ik vergeet te ademen en mijn hartslag is opeens ook niet meer zo rustig. Het idiote is dat de lichamelijke sensaties niet eens zo vervelend zijn. Bij een rondje hardlopen gaat mijn hart ook tekeer en zweet ik veel meer, maar dan voelt het geweldig. Nee, mijn lichaam is niet het probleem, het zijn mijn gedachten die me het leven op het podium zuur maken.

Toen ik dit eenmaal doorhad, ben ik anders naar mijn podiumangst gaan kijken, en vooral ook anders over mijn angst gaan denken. Ik begon die hele set van lichamelijke sensaties te herkaderen, te framen als ‘opwinding’, in plaats van ‘angst’. Ik bedenk me dat de mensen in de zaal daar uit eigen vrije wil zijn en een fijne avond willen hebben. In de zaal zie ik alleen maar vriendelijke gezichten, vrienden, geen vijanden. Het vreemde gevoel in mijn maag blijft hetzelfde, dat gaat niet weg, maar mijn belemmerende gedachten over dat gevoel kan ik inruilen voor ondersteunende gedachten.

Nu hoef ik gelukkig nooit een concert te geven, mijn rol is vaak beperkt tot een kort praatje. Bovendien is mijn podiumangst nooit erg groot geweest, laat staan dat ik erdoor overweldigd werd. Dus ik dacht altijd dat mijn ‘trucjes’ alleen werkten omdat ik niet zo’n ernstig geval was.

Alison Wood Brooks, van de Harvard Business School, geeft mijn ‘trucjes’ niet alleen een mooie naam, maar in haar paper ‘Get Excited: Reappraising Pre-Performance Anxiety as Excitement’ uit 2013, legt ze ook uit dat het herkaderen van gedachten iedereen met podiumangst, ook de zware gevallen, kan helpen.

Zij ontdekte in haar onderzoek dat het relatief makkelijk is te wisselen tussen negatieve en positieve emoties als de natuurlijke staat van het lichaam die bij die verschillende emoties hoort min of meer dezelfde is. Het is makkelijker om van angst naar opwinding te gaan dan van angst naar kalmte. In het eerste geval blijven de lichamelijke sensaties min of meer gelijk en veranderen alleen de emoties en de gedachten. In het tweede geval sta je voor de bijna onmogelijke taak om zowel je emoties en gedachten, als je lichamelijke staat te veranderen.

Okay, dus niet uit alle macht proberen rustig te worden, maar juist opgewonden blijven. Want waarom zou je eigenlijk rustig willen worden voor een optreden? Als je daar goed over nadenkt blijkt het een idioot idee. De van oorsprong Nieuw-Zeelandse celliste Miranda Wilson weet dat ook en benadrukt in haar blog ‘Disarmed: Dropping the Protective Armour of Stage Fright’ hoe belangrijk het gevoel van opwinding is als je gaat optreden. We kennen allemaal die goedbedoelde adviezen van de zijlijn: ‘Rustig maar, er is niets aan de hand, gewoon lekker spelen…’. Maar als je voor 3, 300 of 3000 mensen wil optreden is kalmte wel het laatste wat je nodig hebt. Net als voor een hardloper die de 10 km wil winnen is het belangrijk dat je lichaam klaar is voor een topprestatie.

En trouwens, denk je dat het publiek rustig is? Welnee, die zitten als het goed is te stuiteren van anticipatie omdat ze een geweldige avond gaan beleven. Waarom zou jij dan wel rustig zijn?

Natuurlijk is er geen instant oplossing voor podiumangst, laat staan een eenvoudig 10-stappenplan. Maar als je jezelf de tijd geeft om te oefenen en te experimenteren, dan is het mogelijk om je eigen weg te vinden in het transformeren van angst in gezonde opwinding en enthousiasme. Hier zijn een paar tips voor onderweg.

1. Voel de sensaties in je lichaam, laat ze toe. Wegdrukken of ontkennen maakt het erger.
2. Herwaardeer dit lichamelijke gevoel als opwinding over je optreden, in plaats van als angst. Glimlach en zeg tegen jezelf: ‘ik voel opwinding over mijn optreden’.
3. Realiseer je dat het publiek komt om te genieten, ze zijn je welgezind. Jij gaat ze geven waar ze op zitten te wachten en ze zullen je er dankbaar voor zijn.
4. Zorg voor rust in de uren voor het optreden. Doe misschien wat yoga- of ademhalingsoefeningen. Veel musici doen ’s middags een dutje.
5. Ontspannen is kansloos vlak voordat je het podium op gaat. Mocht het je toch lukken dan draagt het zeker niet bij aan een goed concert. De adrenaline, je hoge hartslag en je warme lijf maken het mogelijk dat je het beste van jezelf en de muziek laat horen.
6. Bereid je in de weken voor het concert goed voor, zodat je je in de uren voor het optreden alleen hoeft bezig te houden met opwarmen, rusten en het herkaderen van dat lekkere gevoel in je maag en die zweethandjes.
7. Neem een actieve en zelfverzekerde lichaamshouding aan. Lichaam en geest beïnvloeden elkaar. Het gaat beide kanten op. Van positieve gedachten ga je rechtop lopen, van een trots en recht lichaam krijg je een goed humeur.
8. Neem de tijd om te eten en te rusten. Plan de laatste uren voor je optreden zorgvuldig en zorg dat je omgeving hiervan op de hoogte is.
9. Ga je eetpatroon niet drastisch wijzigen. Stop niet opeens met koffie drinken, maar weet wat goed voor je is.
10. Praat erover met vrienden. Als je erg worstelt, zoek hulp, je hoeft het niet alleen te doen.